Page 85 - Kalemyar

N�zamett�n ÇİÇEKLİ
N�zamett�n ÇİÇEKLİ
CEZERİ Bu yazımızda tam adı Ebû' l İz İbn İsma l İbn

Rezzaz El Cezer olan büyük İslam mühend s n n
Tar h boyunca b rçok b l m nsanı nsanlığın hayatını, çalı malarını ve 21. yüzyıla etk ler
ya amını kolayla tırmak ç n çalı malar yaptı. üzer nde duracağız.
Günlük ler daha kolay yapmanın yollarını

aramaya ba ladılar. Bu çalı malar mekan k, 1153 yılında C zre’n n Dağkapı Mahalles '
denge ve basınç g b yen kavramları ortaya nde doğmu tur. S bernet k alanının en büyük
çıkardı. Otomatlar veya otomat k den len yen dâh s olarak kabul ed l r. F z kç , robot ve matr ks
catlar ortaya çıktı. ustasıdır.

Tar hte b l nen lk b l msel çalı malar Ant k El Cezer b lg sayarın temel n atan âl m, fen
Yunan dünyasında ortaya çıktığı söylenmekted r. ve tekn k adamı; robotlar, saatler, su mak naları,
Bunların Ctes b os(M.Ö. 3.yy. ), Ph lon (M.Ö. frel k l tler, frel kasalar, termos, otomat k
2. yy. ) ve Heron(M.Ö. 1. yy. ) tarafından çe tl çocuk oyuncakları, krank m l , k zamanlı p ston,

araçlar gel t r lm t r. Bu b l m nsanları amandıra g b 60 mak ne muc d ve dünyanın
arasında Arch medes(M.Ö.212-287)' de saymak lk s bernet k b lg n d r (Ya ın A., 2006).
gerekmekted r.

İslam yet n gel yle beraber b l me
önem ver lm . O dönemde b l msel olarak
lerde olan H nd stan'a ve Yunan stan'a
tercümanlar gönder lm t r. Buralarda bulunan
el yazmalarının kopyaları çıkartılmı tır. Böylece

İslam dünyası yüksel e geçm t r. Benu
Musa(9.yy. ), Farab (875-950), Haz n (1100'ler?)
ve Cezer 'n n(13. yy. ) çalı maları zlem t r.
Musa karde lerden Ahmet' n yazdığı K tabü'l-
H yel(Mak ne Yapımı) bu konuda özgün
eserlerden b r s d r.

Farab se hava ve bo luk üzer ne çalı mı
R salel -Eb Nasr el-Farab f ' l-Hala(Bo luk Üzere) El Cezer ’y günümüze ta ıyan en büyük ve

adlı r sales nde çalı malar yapmı tır. Haz n 'n n değerl eser , bütün cat ve tekn ğ topladığı El-
se denge konusunda yazdığı M zanü'l Cam Beyne'l-İlm Ve'l-Amel En-Naf F E - ınaa't 'l
H kme (B lgel k Ölçüsü) k tabı bu konuya ı ık - H yel (Mak ne Yapımında Yararlı B lg ler
tutmaktadır. Hâzînî bu k tabında su teraz s n ve Uygulamalar) adlı Arapça olarak yazmı
olağanüstü b r denge aracı hal ne get rm ve olduğu eser d r. K tabın kopyaları Topkapı ve
“M zânü'l-Câmî” (Toplayan Teraz ) adında b r Sülayman ye kütüphaneler nde mevcuttur.
teraz yapmı tır.

85